Rond monumenten uit het verleden, zeker als ze indrukwekkend groot of hoog of mooi waren, werden verhalen verteld. Er lag een schat begraven, er woonden spoken, fabeldieren, monsters, djinns, mooie dames of de bewoners waren eens betoverd, vergiftigd of waren op een of andere manier akelig aan hun eind gekomen.
Nadat Luis del Mármol Carvajal, Spaans soldaat en schrijver in dienst van Karel V en diens zoon en opvolger Philips II, jarenlang in Noord-Afrika gevangen had gezeten, schreef hij in opdracht van de vorst Descripción general de Africa (1573-1599).

Hij moet vlakbij de kustplaats Tipasa (Algerije) dit tweeduizendjaar oude, monumentale mausoleum hebben gezien. Een groots, rond bouwwerk met een diameter van ruim 60m; in zijn tijd was het ongetwijfeld hoger dan nu (bijna 33m).

Hij relateerde veel van hetgeen hij in Noord-Afrika zag met Spanje, zo ook dit monument. De snelheid waarmee moslims in 710-711 het Iberisch Schiereiland konden veroveren was zó onbegrijpelijk dat er al snel allerlei verhalen werden verzonnen om de ondergang van het Visigotische rijk in Spanje te verklaren. Een van die verhalen luidde aldus: Oliva was een mooi, erg mooi meisje en ze was de dochter van Julianus, de bestuurder van het Visigotische Ceuta aan de Noordafrikaanse kust. De koning van de Visigoten was door haar schoonheid zó onder de indruk, dat hij haar tegen haar zin nam. Toen papa Julianus dit ter ore kwam, werd hij ziedend en leidde uit wraak de moslims van Noord-Afrika naar de rijkdommen van Spanje. Oliva - zo schreef Mármol Carvajal - werd begraven in dit enorme mausoleum.

Een prachtig verzonnen verhaal, en ook niet meer dan dat! Maar, het laat wél zien dat zelfs een zestiende-eeuwse schrijver niet ongevoelig was voor de grootsheid van het grafmonument én dat hij voor zijn lezers de geschiedenis van de kusten van Noord-Afrika vervlocht met die van Spanje. Gezien de pogingen die men toen deed die kusten te veroveren, was het wellicht een bewuste zet om dit als monument van de Visigotische - lees: Spaanse - Oliva te zien?

Maar van wie is dit indrukwekkende mausoleum eigenlijk écht?

Wie kent niet de beroemde verleidelijke Cleopatra? Cleopatra is nu een naam gebruikt voor erotische en "wellness"-producten, voor het restaurantje om de hoek .... En als iemand zomaar meent Cleopatra's graf gevonden te hebben, is dat ineens wereldnieuws. Maar wie kent de historische échte Cleopatra en haar kinderen?
Dat schoot ons door het hoofd toen we in de omgeving van Tipasa aan de Algerijnse kust het schitterende rond mausoleum zagen. Het heeft verschillende namen, o.a. Graf van de Christin.  Vroeger zag men de vlakverdeling van de (schijn)deuren onterecht aan voor christelijke kruisen (rechts).
Maar is de naam Tombe van Cleopatra Selene dan wél juist? Wetenschappers weten het niet met zekerheid. Maar zo'n indrukwekkend, bijna 33m hoog monument moet wel van een belangrijk iemand zijn geweest. De bouw kostte veel inspanning en geld: een cilindrisch mausoleum (diameter ruim 60 m) met zestig halfzuilen met kapitelen versierd met bloemen (rechts). Daarop was een kegelvormige afsluiting  met 33 treden gebouwd.

Het is één grote massa goed aan elkaar verankerde steenblokken, waarin alleen een gang is uitgespaard die leidt naar de grafkamer. Het is heel goed mogelijk dat tweeduizend jaar geleden koning Juba II en zijn vrouw Cleopatra Selene, dochter van dé Cleopatra, de opdrachtgevers waren van deze immense tombe.

Toen Octavianus (keizer Augustus) in 31 vC Marcus Antonius en Cleopatra had overwonnen, ging hij een jaar later zelf naar Egypte om zijn verovering met eigen ogen te zien. Marcus Antonius en Cleopatra waren beiden gestorven (zelfmoord). Octavianus stuurde hun nog jonge kinderen naar Rome. Daar werd de toen 10-jarige tweeling Alexander Helios en Cleopatra Selene - Helios is Zon & Selene is Maan - opgenomen in het huishouden van Octavia, de zus van Octavianus en ooit echtgenote was geweest van Marcus Antonius. Het was een kinderrijk huishouden. Behalve de kinderen van Marcus Antonius en de (stief-) kinderen van Octavia en Octavianus zelf verbleef daar sinds 46 vC ook de 18-jarige Juba.

Juba was de zoon van Juba, koning van Numidië (Noord-Afrika) die in de Romeinse burgeroorlog de 'verkeerde' kant koos, nl. die  van de verliezers; hij pleegde in 46 vC zelfmoord. Juba junior (rechts) werd toen naar Rome gestuurd om daar in het Romeinse milieu opgevoed te worden. Hij kreeg het Romeins burgerrecht en vanaf 25 vC mocht hij zijn geboortegrond Mauretania als een soort Romeinse vazalkoning besturen. Een huwelijk met Cleopatra Selene, met wie hij in Rome jarenlang was opgegroeid, lag voor de hand en was politiek gesproken ook uitstekend!

Vijftig jaar lang zou Juba II vanuit zijn hoofdstad Cherchel (Algerije) zijn gebied besturen, samen met zijn vrouw Cleopatra Selene. Juba, een intellectueel die ook enkele geschiedwerken op zijn naam had staan, stierf in 23/24 nC. Zijn Cleopatra Selene was toen al gestorven, al kennen we niet precies haar sterfjaar.

Dit grootse mausoleum bij Tipasa zou uitstekend passen bij dit koninklijke echtpaar. Misschien waren beiden niet zo beroemd als hun wederzijdse ouders, maar ongetwijfeld wel een stuk gelukkiger  ....