top-aanrader geschiedenis van egypte

 

Een geschiedenis van Egypte van de vroegste tijd tot nu
Jason Thompson
Vertaald door Jan van de Westelaken
uit de Engelse ed. 2008, met herziening 2012 en 2013
Amsterdam: Bulaaq, 2014
486 p. en 48 p. afb, 2 krt
ISBN 978-90-5460-178-4

 

In twintig hoofdstukken (samen 451 pagina's) weet Thompson de lezer in de ban te houden – ik heb het boek in twee rukken uitgelezen! –  met de geschiedenis van Egypte, van de oude steentijd tot 2013. Alle facetten van het bestaan worden aangestipt. De politieke en economische geschiedenis worden steeds gelardeerd met voorbeelden uit de werelden van architectuur, kunst en literatuur.

Al lezend zie je voor het geestesoog het ontstaan van faraonisch Egypte, dat erg Nijl-gecentreerd was, maar later ook af en toe naar het oosten en zuiden zijn gebied uitbreidde. In Egypte verbleven vreemdelingen voor kortere of langere tijd en trokken de macht naar zich toe: Hyksos, Perzen, Grieken, Romeinen, Byzantijnen, Arabieren, Turken, 'Franken' (zoals de kruisvaarders werden genoemd), Koerden, Fransen,  Britten. Perioden van bloei werden steeds afgewisseld met perioden van verval, narigheid & oorlog. Allen die een rol gespeeld hebben in de Egyptische geschiedenis worden genoemd, van koning Narmer (ca. 2950 vC) tot presidentskandidaat Sissi (zijn presidentschap vanaf juni 2014 kon uiteraard nog niet vermeld worden).

Vaak gaan boeken met betrekking tot de geschiedenis van Egypte over specifieke perioden, alleen over het Egypte van de farao's, van de Romeinse keizers, van de Fatimiden of van twintigste eeuw, maar in dit boek komt de héle geschiedenis (evenredig) aan bod, zodat de onderlinge samenhang, de historische actie en re-actie, de opeenvolging van dynastieën en het waarom van machtswisselingen goed duidelijk worden. In al die millennia geloofden de bewoners van Egypte in steeds andere goden en godinnen, van Amon tot God, van Aton tot Isis, die ook ver buiten Romeins Egypte populair werd. Terecht benadrukt Thompson het belang van Egypte voor de ontwikkeling van het christendom en hij beschrijft hoe de Koptische kerk is ontstaan (hfd. 9).

De moeilijke details van verschillende geloofsdogma's – zowel in het oude Egypte als in het vroege christendom en later in de islam – legt hij kort en duidelijk uit en datzelfde geldt voor de (internationale) politieke gevoeligheden en manipulaties in de negentiende en twintigste eeuw. Hij heeft ook aandacht voor minder bekende historische figuren, onder wie Sobekneferoe (p.83 die vier jaar regeerde in de achttiende eeuw vC) of Shajar al-Durr (p.238 de dertiende-eeuwse 'sultanin'), en hij laat reizigers in Egypte aan het woord, onder hen Ibn Battuta die in 1326 Caïro – "moeder der steden" –  bezocht (p.252): "met haar uitgestrekte districten en rijke landstreken, een zeer dicht bevolkte stad, die uitmunt door schoonheid en bloei. Het is een ontmoetingsplaats voor alle reizigers, zwak of machtig, en men kan er eenieder treffen die men wil, wijs of dwaas, nederig of aanzienlijk, nobel of gewoon, onbekend of bekend".

Het boek is goed geschreven, heeft een korte lijst met aanbevolen literatuur en een alfabetisch register, zodat personen, dynastieën en locaties makkelijk zijn op te zoeken.

Op dit boek zijn de wijze woorden uit het faraonische middenrijk van toepassing (aangehaald op p.81):

"De mens vergaat, zijn lichaam is stof
Al zijn verwanten zijn gestorven;
Maar een boek doet hem [de schrijver] voortleven
Door de mond van zijn voorlezer"..... [of in dit geval: door de ogen van zijn lezer!].

Voor iedereen die zich – op welke manier en voor welke periode dan ook – voor Egypte interesseert, is dit boek een MUST om te lezen én om in de boekenkast te hebben als naslagwerk!

© conens & van wiechen drs A. van Wiechen