aanrader byzantium

De auteur hoopt dat zijn boek een "exquise amuse-gueule" voor de lezer zal zijn die naar meer smaakt en ... inderdaad: dit boek is een goed begin om het rijke culturele verleden van Byzantium te leren kennen

Byzantium: Een spektakel van kunst en cultuur, 4de eeuw - 1453
geschreven door Peter Van Deun
Leuven: Davidsfonds Uitgeverij, 2010
248 p., veel plattegronden en kleurenfoto's
ISBN 978-90-5826-747-4

Peter Van Deun, hoogleraar Byzantijnse Studies aan de universiteit van Leuven, beschrijft na een korte inleiding - over de slechte naam die "Byzantium" nu in onze taal heeft - allereerst het ontstaan en de verdere geschiedenis van het Byzantijnse rijk tot de verovering van Constantinopel door de Ottomaanse sultan in 1453 (p.11-44). De rest van het boek behandelt de Byzantijnse architectuur en de kunst in vier hoofdstukken. Elk hoofdstuk volgt de ontwikkelingen chronologisch. Achtereenvolgens: De architectuur (p.45-90), De monumentale schilderkunst (p.91-147) inclusief de mozaïekkunst. De kleine schilderkunst (p.148-1894) is verdeeld in twee themata, nl. handschriften en miniaturen (p.148-175) en paneel- of icoonschilderkunst (176-194) en in het laatste hoofdstuk De kleinkunst worden belicht de emailkunst (p.195-205), de ivoorsnijkunst (p.205-218), de edelsmeed- en juweelkunst (p.218-221), de beeldhouwkunst (p.221) en de weef- en borduurkunst (p.222-223). Achterin het boek een goede "verdiepende" literatuurlijst en een register van begrippen en personen.

Tot zover de zakelijke inhoudsbeschrijving van Van Deun's Byzantium. Mijn algemene indruk is dat het een goed boek is. Het Byzantijnse iconoclasme en het belang ervan voor de Byzantijnse kunst is helder en duidelijk beschreven. Deze beeldenstrijd zorgde ervoor dat de religieuze kunst van oosten en west een andere richting opgingen. Van Deun geeft het duidelijk voorbeeld van dat verschil door Rubens' schilderij van Maria met Kind en heiligen te vergelijken met een Maria Gods icoon. Het is leuk te lezen dat de lievelingskerk van de auteur ook onze favoriet is:  de Christus in Chora kerk (Kariye Camii) in Istanbul, een pareltje qua architectuur, mozaïeken én fresco's. Van Deun blijft uiteraard niet alleen in Constantinopel, maar heeft ook aandacht voor Italië (o.a. Ravenna, Torcello, Palermo) en neemt de lezer mee naar kerken en fresco's in Griekenland, Rusland en ex-Joegoslavië.

Ik heb het boek met plezier gelezen, maar er is wel een minpuntje: omdat het boek juist een inleiding wil zijn en dus lezers wil aanspreken die niet zo vertrouwd zijn met de Byzantijnse achitectuur & kunst ... sommige kerken, mozaïeken, fresco's ed. worden alleen beschreven met woorden, meer afbeeldingen in het boek zou m.i. beter zijn geweest. Hoe dan ook, dit boek Byzantium is een verkenningstocht, die nieuwsgierig maakt naar meer... een aanrader!

© conens & van wiechen drs. A. van Wiechen