jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis

Het Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis, wil een bovenregionaal forum bieden voor bijdragen over de geschiedenis van de Nederlanden. Het Jaarboek richt zich daarbij op de klassieke onderdelen van de middeleeuwse geschiedenis en haar hulpwetenschappen, met de nadruk op politieke, institutionele en sociaal-economische geschiedenis. Verder komen artikelen op rechtshistorisch, historisch-geografisch en archeologisch terrein voor plaatsing in aanmerking. Uitgeverij Verloren, Hilversum.

Jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis 14 (2011) ISBN 978-90-8704-287-5
inhoud:
* À la recherche d'une méthode: le rapport entre la valorisation des archives et la perception de l'écrit diplomatique dans la composition du cartulaire-chronique bertinien de Folcuin (961-962) - Nicolas Mazeure (p. 7-45)
* De middeleeuwse veenontginningen in Noordwest-Overijssel en Zuid-Friesland: datering en fasering - J.A. Mol (p. 46-90)
* Tanquam domina superior: Gendering the Charters of Joan of Constantinople, Countess of Flanders and Hainaut (1212-1244) - Els De Paermentier (p. 91-112)
* Defense, authority, and city limit: the fortifications of Lille in the late Middle Ages - Ellen Wurtzel (p. 150-182)
* Researching Medieval Memoria: Prospects and possibilies, with an introduction to Medieval Memoria Online (MeMO) - Truus van Bueren, Kim Ragetli and Arnoud-Jan Bijsterveld (p. 183-234). Dit artikel gaat over Medieval Memoria Online (MeMO)

Mij ging het vooral om het volgende artikel:
De ketting van Damietta, een Haarlems zaagschip en Willem I van Holland: over de wording en standaardisering van een kruistochtmythe - Jaap van Moolenbroek (p. 113-149)

Toen Damietta (Damiate, huidige naam: Dumyat) - gelegen aan de oostelijke Nijloever en ongeveer 12 km van de monding - tijdens de vijfde kruistocht van 1218 tot 1219 door de kruisvaarders werd belegerd, was de haven van de stad afgesloten met een ketting. Poorters van Haarlem onder de leiding van graaf Willem I van Holland - zo luidt in het kort het verhaal - wisten deze ketting op een slimme manier stuk te varen door een schip te voorzien van een ijzeren zaag. Na deze heldendaad kon de stad worden ingenomen. Als beloning kregen de Haarlemmers eervolle attributen voor hun stadswapen: een zwaard van keizer Frederik en een kruis van de patriarch van Jeruzalem.

Van Moolenbroek reconstrueert de mogelijke ontstaansgeschiedenis van deze mythe en de relatie met het Haarlemse stadswapen. Hij meent dat het gaat om een kunstmythe die in de late veertiende eeuw gecreëerd werd rond het stedelijk embleem dat evolueerde tot stadswapen. In die periode had Haarlem te maken met hevige geweldsuitbarstingen als gevolg van locale verdeeldheid. In zo'n situatie is het goed om een centraal stadssymbool te hebben dat wordt voorgesteld als verdienste van eensgezinde Haarlemse burgers!
Een leuk artikel over een mythe die tot heldhaftige geschiedenis werd om uiteindelijk weer ontmaskerd te worden als mythe.

Elke mythe creëert ook weer nieuwe verhalen. Zo zouden de Haarlemse kruisvaarders uit Damietta klokken (!) als buit hebben meegenomen. Die klokken werden in de Grote Kerktoren opgehangen en deze Damiaatjes zijn nog steeds elke avond te horen.

© conens & van wiechen drs A. van Wiechen