aanrader byzantium

De oude gebouwen van King's College in Londen werden gerestaureerd en twee bouwvakkers kwamen geregeld langs de deur van hoogleraar Judith Herrin. Op een dag klopten ze aan, want ze wilden weten wat dat was: Byzantijnse geschiedenis. Herrin schreef later: "en zo hoorde ik mezelf opeeens een poging doen in het kort uit te leggen wat Byzantijnse geschiedenis was, tegen twee ernstige bouwvakkers met helm op en zwarte werkschoenen aan. Daar hadden al mijn jaren ervaring als docent me niet op voorbereid". Het resultaat van deze ontmoeting werd een pracht boek:

Byzantium, het verrassende leven van een middeleeuws rijk
Judith Herrin
ingenaaid, 498 pagina's
Amsterdam: Uitgeverij Bulaaq, 2009
ISBN 978-90-5460-1579

In 28 korte hoofdstukken - gemiddeld zo'n twaalf tot veertien pagina's lang - neemt Herrin ons mee op een tocht in de tijd door het Byzantijnse Rijk. Ze legt allereerst de basis: het Oost-Romeinse rijk, Konstantinopel, de Griekse orthodoxie, de Hagia Sophia, Ravenna en het Romeins recht. Op die basis borduurt ze verder: De overgang van klassiek naar middeleeuws (vijf hoofdstukken met o.a. Byzantium als bastion tegen de islam, iconoclasme, de talige samenleving en de relatie met de Slaven), Byzantium wordt een middeleeuwse staat (elf hoofdstukken, o.a. Grieks vuur, eunuchen, keizerlijk hof en "in purper geboren" kinderen, Athos, elfde eeuw, Anna Komnene) & Variaties op Byzantium (vijf hoofdstukken, o.a. kruistochten, Trebizonde, Arta, Nicea en Thessaloniki, "Liever de tulband van de Turk dan de tiara van de paus" en als laatste: het beleg van 1453).
Herrin doseert haar kennis perfect, zodat je als lezer het gevoel krijgt steeds iets dieper te duiken in de Byzantijnse materie. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een kort resumé. Alles komt aan bod: theologische controversies, de stabiele gouden Byzantijnse munt, de diplomatie, het soms in onze ogen zo bizarre hofceremonieel, het geheimzinnige Griekse vuur, de relatie met Europa en de islamitische landen, de handel, de relatie met de Balkan en het Russische gebied  ...... . 

Zes kaarten vergemakkelijken het lezen en twee kleurkaternen van elk 16 pagina's kleurenillustraties verlevendigen de tekst. Het boek geeft achterin een lijst van aanbevolen (en meest recente) literatuur gerangschikt per (hoofdstuk)onderwerp. Daarna een handige chronologische lijst met jaartallen van de regerende keizers en belangrijkste gebeurtenissen; als laatste een handig alfabetisch register (persoonsnamen, geografische begrippen en onderwerpen). Ook qua vormgeving is het de Nederlanse vertaling van Byzantium, the surprising life of a medieval empire (door Karin Schuitemaker) een prettig boek; dát is Uitgeverij Bulaaq wel toevertrouwd!

We mogen die twee bouwvakkers dankbaar zijn dat ze een zó eminente geleerde hebben verleid tot het schrijven van dit boek en hulde voor de wetenschapper Herrin die op meeslepende manier haar eigen vakgebied zó aan ons kan presenteren. We hebben voor dit Byzantium-boek van Judith Herrin maar één woord: een must!

© conens & van wiechen drs. A. van Wiechen